Komisja z zadowoleniem przyjmuje porozumienie w sprawie reformy rynku energii elektrycznej

Komisja z zadowoleniem przyjmuje porozumienie w sprawie reformy rynku energii elektrycznej

Komisja z zadowoleniem przyjmuje zawarte dziś wstępne porozumienie między Parlamentem Europejskim i Radą w sprawie reformy struktury unijnego rynku energii elektrycznej. Porozumienie to pomoże w budowaniu systemu energetycznego opartego na odnawialnych źródłach energii, obniżeniu rachunków za energię i lepszej ochronie konsumentów przed skokami cen, a także da im możliwości udziału w korzyściach wynikających z transformacji. Zapewni ono zrównoważone i niezależne dostawy energii do UE zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem i planem REPowerEU. Reforma ta, zaproponowana przez Komisję w ramach planu przemysłowego Zielonego Ładu, sprawi również, że europejski przemysł stanie się czystszy i bardziej konkurencyjny dzięki lepszemu dostępowi do przystępnej cenowo energii ze źródeł odnawialnych i niekopalnych.

Reforma, uzgodniona dziś wstępnie przez współustawodawców UE, przewiduje przegląd kilku aktów prawnych UE – w szczególności rozporządzenia w sprawie energii elektrycznej, dyrektywy w sprawie energii elektrycznej oraz rozporządzenia REMIT. Opierając się na wnioskach wyciągniętych z kryzysu energetycznego wywołanego inwazją Rosji na Ukrainę, uzgodniona reforma zapewni większą stabilność cen zarówno konsumentom, jak i dostawcom dzięki szerszemu stosowaniu długoterminowych umów na produkcję czystej energii oraz wprowadzi do systemu więcej elastycznych rozwiązań związanych ze źródłami niekopalnymi, takich jak odpowiedź odbioru i magazynowanie.

Lepsza ochrona i upodmiotowienie konsumentów w UE

Dzięki porozumieniu konsumenci uzyskają szerszy wybór umów i bardziej klarowne informacje przed podpisaniem umowy, tak aby mieli możliwość zagwarantowania bezpiecznych, długoterminowych cen i uniknięcia nadmiernego ryzyka i zmienności. Jednocześnie będą mogli zdecydować się na zawarcie umów opartych na dynamicznych cenach, aby wykorzystać zmienność cenową do konsumpcji energii elektrycznej, gdy jest ona tańsza (np. ładowanie samochodów elektrycznych lub korzystanie z pomp ciepła w swoich domach).

Porozumienie zmniejsza ryzyko niepowodzenia dostawców i wzmacnia ochronę konsumentów. Dostawcy będą zobowiązani do zarządzania ryzykiem cenowym przynajmniej w zakresie wolumenów w ramach umów na czas określony, aby byli mniej narażeni na skoki cen i zmienność rynku, natomiast państwa członkowskie będą musiały ustanowić dostawców z urzędu, tak aby żaden konsument nie został pozbawiony energii elektrycznej. Konsumenci podatni na zagrożenia i osoby dotknięte ubóstwem energetycznym będą chronieni przed odłączeniem, a państwa członkowskie będą mogły rozszerzyć regulowane ceny detaliczne na gospodarstwa domowe i MŚP w przypadku kryzysu. Komisja będzie ponadto mogła zaproponować Radzie ogłoszenie kryzysu związanego z cenami energii elektrycznej w przypadku gwałtownego wzrostu cen detalicznych, co umożliwi państwom członkowskim wprowadzenie dalszych środków w celu ochrony odbiorców i zapewnienia dostępu do przystępnej cenowo energii.

Wstępnie uzgodniona reforma umożliwia konsumentom, w tym przedsiębiorstwom i organom publicznym, odgrywanie aktywnej roli w systemie energetycznym. Jako prosumenci uczestniczący w dzieleniu się energią będą mogli inwestować w elektrownie wiatrowe lub słoneczne i sprzedawać nadmiar energii słonecznej z paneli dachowych sąsiadom, a nie tylko dostawcom. Najemcy będą mogli na przykład dzielić się nadwyżką energii elektrycznej z dachowych instalacji fotowoltaicznych z sąsiadem, a porozumienie utoruje państwom członkowskim drogę do ułatwienia wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych przez konsumentów za pośrednictwem minisystemów słonecznych typu plug-in.

Ponadto, aby zapewnić konsumentom z UE korzyści oferowane przez konkurencyjne rynki, na których ma miejsce przejrzyste ustalanie cen, Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) i krajowe organy regulacyjne będą miały większą zdolność monitorowania integralności i przejrzystości rynku energii. ACER będzie mogła w szczególności badać potencjalne przypadki nadużyć na rynku o charakterze transgranicznym oraz przypadki, w których postępowanie dotyczy co najmniej dwóch państw członkowskich. Na potrzeby dochodzeń ACER będzie mogła przeprowadzać kontrole na miejscu, wydawać wnioski o informacje oraz przyjmować oświadczenia. Oprócz tego zgodnie ze znowelizowanym rozporządzeniem REMIT, uczestnicy rynku z państw trzecich będą musieli wyznaczyć swoich przedstawicieli w państwach członkowskich, w których prowadzą działalność na hurtowym rynku energii.

Konkurencyjny przemysł europejski o przewidywalnych kosztach energii

Uzgodniona dziś wstępnie reforma ułatwi wdrażanie bardziej stabilnych umów długoterminowych, takich jak umowy zakupu energii elektrycznej (PPA), dzięki którym przedsiębiorstwa zapewniają własne bezpośrednie dostawy energii, a tym samym mogą korzystać z bardziej stabilnych cen produkcji energii ze źródeł odnawialnych i niekopalnych. Państwa członkowskie będą zobowiązane do zapewnienia dostępności gwarancji rynkowych dla umów PPA. Pomoże to zwiększyć konkurencyjność przemysłu UE poprzez ograniczenie jego narażenia na zmienne ceny związane z paliwami kopalnymi. Ponadto reforma pobudzi płynność na rynkach umów długoterminowych, które umożliwiają zablokowanie przyszłych cen – tzw. kontraktów terminowych typu forward. Umożliwi to większej liczbie dostawców i konsumentów ochronę przed nadmiernie zmiennymi cenami w długich okresach.

Aby zapewnić producentom energii stabilność dochodów i chronić przemysł przed zmiennością cen, w ramach wstępnego porozumienia całe wsparcie publiczne dla inwestycji w nowe zdolności produkcyjne w ramach inframarginalnego i wymuszonego wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i niskoemisyjnych będzie musiało mieć formę dwukierunkowych kontraktów różnicowych lub równoważnych instrumentów o takich samych skutkach. Zachęca się państwa członkowskie do kierowania nadwyżek dochodów do konsumentów bezpośrednio lub poprzez finansowanie kosztów wsparcia cen lub inwestycji w celu zmniejszenia kosztów energii elektrycznej.

System energetyczny dostosowany do wymogów przyszłości

Nowa struktura rynku energii elektrycznej ułatwi włączenie odnawialnych źródeł energii do systemu i zwiększy przewidywalność wytwarzania energii elektrycznej dzięki nowym obowiązkom w zakresie przejrzystości dla operatorów systemów w odniesieniu do przeciążenia sieci oraz terminów obrotu bardziej zbliżonych do czasu rzeczywistego.

W szerszym ujęciu porozumienie to wspomaga realizację ambitnego unijnego celu 45 proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych do 2030 r. na szczeblu UE, jak uzgodniono w zmienionej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii (2413/2023), w tym poprzez nowe aukcje energii ze źródeł odnawialnych na szczeblu UE powiązane z europejskim mechanizmem finansowania energii ze źródeł odnawialnych.

Oprócz tego, aby zwiększyć elastyczność systemu energetycznego, państwa członkowskie będą zobowiązane do oceny swoich potrzeb i ustanowienia celów w zakresie zwiększenia elastyczności paliw niekopalnych oraz będą miały możliwość wprowadzenia nowychsystemów wsparcia, zwłaszcza w odniesieniu do odpowiedzi odbioru i magazynowania. Reforma umożliwia również operatorom systemów wdrożenie narzędzi służących zmniejszeniu zapotrzebowania w godzinach szczytu.

Porozumienie uwzględnia stojące przed niektórymi państwami członkowskimi i regionami wyzwania związane z przejściem na czystą energię i zapewnia ukierunkowane i ograniczone w czasie odstępstwa od niektórych przepisów rozporządzenia w celu ułatwienia im dążenia do zdekarbonizowanego systemu energetycznego.

Dalsze działania

Dzisiejsze wstępne porozumienie wymaga teraz formalnego przyjęcia przez Parlament Europejski oraz Radę. Po zakończeniu tej procedury nowe przepisy zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdą w życie.

Kontekst

Wysokie i niestabilne ceny, jakie zaobserwowano w 2022 r., spowodowane rosyjską wojną energetyczną przeciwko UE, stanowią nadmierne obciążenie dla europejskich odbiorców energii. Rachunki wielu konsumentów za energię elektryczną zwiększyły się ze względu na gwałtowny wzrost cen gazu, mimo że odnawialne źródła energii już teraz pokrywają ponad jedną trzecią zapotrzebowania na energię elektryczną w UE.

Podczas kryzysu energetycznego UE zareagowała szybko, wprowadzając szeroki wachlarz środków mających na celu złagodzenie wpływu wysokich i niestabilnych hurtowych cen energii na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Ponadto w marcu 2023 r. Komisja odpowiedziała na wezwanie przywódców UE do przedstawienia reformy rynku energii elektrycznej w celu zapewnienia europejskiej suwerenności energetycznej i osiągnięcia neutralności klimatycznej za pomocą tych propozycji w ramach planu przemysłowego Zielonego Ładu.

Więcej informacji

Plan przemysłowy Zielonego Ładu

Quote